هیڤی زێرەڤان
ئەرێ هیڤی ئەز نەشێم تێبگەهم کا ژنێ چ دڤێت؟ تو دشێی بۆ من ڕۆهن بكەی کا ژنێ چ دڤێت؟
ئەڤە پرسیارەك بوو، بەرییا چەند ساڵان هەڤالەكی ژ من كر، كۆ خواندەڤایەكێ باش یێ دەروونناسییێ بوو. هەرچەندە من ل وی دەمی گۆتێ ئەز نزانم، لی ب ڕاستی ژی، وێ پرسیارێ زێدە هزرا من مژوول كربوو، چونکی بۆمن وەك ژن، پرسیارەكا بوونگەرایی بوو، مەژییێ من ئیخستە بەر سەدان پرسیار و شرۆڤەیێن بێ دووماهی.
من د ژیانا خوە دا، گەلەك گوھ ل وان سالۆخەت و تایبەتمەندییان بوویە كۆ پێدڤییە ل دەڤ ژنێ هەبن، وەك شەرم، گوهداری، شیانێن بخۆدانكرن و ڕێڤەبرنا مالێ، شیانێن ئینانا زارۆكان و پەروەردەكرنا وان و گەلەكێن دی.
دهەمان دەم دا، د ناڤا ژینگەها كار و چالاكییان دا، من گوھ ل گەلەك درووشمێن تەیستەیسۆك بوویە دەربارەیی ئیرادەیا ژنێ، ئازادییا ژنێ و مافێن ژنێ، هەروەسا من گەلەك ژن ژی دیتینە خوە وەسا ددانە دیاركرن كۆ ژنێن ئازادن، سەربخوەنە، لێ د ڕاستی دا، من ژنێن ئازاد ب تبلێن دەستان یێن دیتین، لێ پتر من ژنا ل گۆڕ خواستا بازاری دیتینە.
دەمێ مرۆڤ پەیاسەیەكێ د گەڕەك و تاخێن باژێری دا دكەت، مرۆڤ ژنێ وەكۆ هەیی نابینت، بەرەڤاژی، مرۆڤ چەند جۆرێن ژنان دبینت کو ل گۆڕ خواستنێ و ل دووڤ پیڤێن مفا و خوسارەتییێ نە.
ئەڤ ڕاستییە د هەمی هوورهووركێن ژیانێ و جیهانێ دا ڕەنگڤە ددەت، ل سەر پەنجەرە و دیوارێن دكان و مۆڵان، ل سەر كەڤالێن ڕیكلامان، ب ڕەخ و دۆرێن جادەیان، ل سەر شاشەیان، ل سەر سەروسیمایێ ژنێن سەردەم، مرۆڤ وێ ژنێ دبینت ئەوا د دیتنا كۆمەڵگەهێ دا دبێژنێ: "ژنا سەركەفتی و ئازاد" ژ لایێ پێگەهێ ژنان د جڤاكی دا، د خێزانان دا، ل سەر ئەركێن وان بەرانبەر خێزانێ، بنەماڵێ، هۆزێ، بابی، برای، هەڤژینی، ڕێڤەبەری، خۆدانێ كاری، جاران ل سەر وێ قازانا برنجێ ژی ئەوا دایك هەر ڕۆژ بۆ خێزانێ دلێنیت، مرۆڤ ژنەكا ل گۆڕ خواستا سیستەمێ جڤاكی دبینت.
زیندانەكا ژ زێڕی بۆ ژنێ دورستكرییە و وەسا تێگەهاندییە كۆ ئازادی ئەوە تو د ڤێ قەفەسێ دا بی، ژبەركۆ ئازادییا تە ب بهایێ جهێ تە دهێتە پیڤان. گۆتنێ تو چەند جوانتر بی، دێ تە بهایەكێ مەزنتر هەبت، وێ ژی ئەو ماسكە ل بەر خوە كر یێ وان بۆ ئامادەكری ل گۆڕ پیڤێن جوانییا پێدڤی بۆ ڕاكێشانا بەرخوەران، ب توونەكا دەنگی یا تایبەت ب وی ماسكی ڤە دەنگێ خوە كر، ئەو ژنا ڕۆژەكێ د ناڤ مێرگێن گۆلان دا خوە دهەلاڤێت و خوون پالددا دەمارێن ژیانێ، نها ب چمكەكێ بلند كۆ ل دووڤ ماسكێ وێ بگونجت خوە مەیل دكەت ڤی لایی و وی لایی و ب زۆڕی پێنگاڤێن خوە یێن گران دهاڤێژیت، بتنێ ژبۆ وێ چەندێ كۆ یا قەبوولكری بت و ل گۆڕ خواستنێ بت.
ئێدی پێتریا ژنان ژدایك دبن، و خوە ب هندەك پیڤ وساخلەتان دوورپێچكری دبینن كۆ بازاڕی بۆ دەستنیشان كرین، پێدڤییە بەژنا تە هندە یا زراڤ بت، ڕەنگێ پیستێ تە پلەیەكا ڕەنگەكێ دەستنیشانكری بت، پرچا تە یا نەرم و درێژ و ئارمیشی بت، دفنا تە ب ڤی شێوەیی بت، دەنگێ تە ب ڤێ نازكییێ بت، نەهند یێ نزم بت كۆ دەربڕینێ ژ حزۆرا تە نەكەت، و نەهند یێ بلند بت كۆ یێ بێزاركەر بت. ب ڤی ڕەنگی ژن د جۆرە كاریكاتێرەكی دا هاتە چارچۆڤەكرن و نەخشكرن، هندەك ئەرك و هیڤی و خەون و ئارەزوویێن تایبەت بۆ هاتنە دورست كرن: جوانی، هەڤژینی، گوهداری، پاراستنا ڕوومەتا خێزانێ، ئانكۆ ب كورتی وەكۆ سیمۆن دی بوڤوار دبێژت: "ژن ژدایك نابت ژن، لێ دکنە ژن" و پشتی كۆ ئەڤ بیرۆكەیێن هەنێ ل دەڤ ژنان بووینە بیرۆباوەر، ئێدی د كارگەها جڤاكی دا، ئەو ب خوە و بێ چو زەحمەتەك، ب دوبارە بەرهەمئینانا خوە ڕادبن، و پەرەیی ب زڤڕینا بەردەوام یا چەرخێ سیستەمی ددەن.
نەخوە ل ژێر سیبەرا ڤی سیستەمی، هەتا ڤیان ژی ل گۆڕ قانوونێن خواست و خستنەڕوویە، هەڤژینی د ناڤا ڤی سیستەمی دا، لجهێ كۆ هەڤگرتنا دو ڕۆحا بت، ڕێكەفتنەكا ئابۆری یە، ژلایێ زەلامی ڤە دانا مەهری وەبەرهێنانە د جوانی و خزمەتەكا بەردەوام دا و ژلایێ ژنی ژی ڤە، گرێبەستەكە دگەل كۆمپانییەكا بیمەیی بۆ تەڤایا ژیانێ.
ڕاستە كۆ ژن قوربانییا سیستەمەكێ ناخ كوژە، لێ د هەمان دەم دا، د بەردەوامیدان و پەرە پێدانا ڤی سیستەمی دا، تاوانبارەكا سەرەكی یە، ژبەركۆ د كارگەهان دا هەر ژن وان جلكان دورست دكەن یێن وێ ب خوە شیانا كڕینا وان نەبت، د هندەك كۆمپانیان دا، ڕیكلامێ بۆ هندەك بەرهەمان دكەن یێن كۆ هەر وێ ب خوە ئیستیغلال دكەن، د قوتابخانەیان دا زارۆكان بۆ خزمەتكرنا بازاری بەرهەڤ دكەت، د ماڵان دا زارۆكێن خوە بۆ خزمەتكرنا هەمان سیستەمێ جڤاكی پەروەردە دكەت ئەڤێ دانپێدانێ ب هەبوونا وێ ناكەت وەك مرۆڤ و هەڤپشك دهەبوونێ دا. هەتا ئەو گۆتنا جاران ژ تەخا بژارە و تێگەهشتی یێن جڤاكی ژی گوھ لێ دبین، كۆ ژن نیڤا جڤاكی یە، پەنزینەكە ژبۆ دوبارە چالاككرنا وی ڕۆلێ ژنێ د خزمەتا سیستەمێ جڤاكی/ ئابۆرییە یێ كۆ ئەو ب خوە بەرهەمێ هزرا نێرسالار و خودانێ مولك و قازانجی.
ئەڤجا ل گۆڕ ڤان نێرینێن من ئاماژە پێدایی، دەمێ مرۆڤ هەر ژدەمێ ژدایكبوونێ ژ ئیرادەیا خوەیی و ژمافێ بڕیاردانێ ل سەر خوە هاتبتە ڕووتكرن، گەلۆ ئەو چ ئازادی و دەلیڤەنە مرۆڤی هەین ژ بۆی كۆ مرۆڤ د ماهیەتا خوە و ناخێ خوە و وەزیفەیا خوە بگەهت؟؟؟ ئەو چ سەركەفتن و ڤیان و ڕێزێن ئاشۆپی نە مرۆڤی بۆ خوە هەژمارتین و د بنیات دا بۆ ڕوویێ مرۆڤی سەختەنە؟؟؟ كەنگی مرۆڤ دشێت بزانت كا ئەرێ مرۆڤی چ دڤیت، ئەگەر هێژ مرۆڤ نەزانت مرۆڤ چییە؟؟؟
هەمی ئەو دەزگەهێن ب پرۆپاگندەیا مافین ژنێ، و ئازادییا ژنێ، گەشەپێدانا ژنێ ڕادبن ئەگەر ئارمانجا وان خزمەتكرنا هەمان گۆتارا سیاسی، جڤاكی، ئابۆری یا نها بت دەربارەی ژنێ، كارێ وان ژ ژنكرنێ پێڤەتر نینە و بچۆ ڕەنگەكی ئەگەر سەدان ساڵان ژی خزمەتێ بكەن، نەكارە ژنەكا ڕەسەن بەرهەم بینن.
د ئەنجامێ خواندن و لێگەڕیانا خوە دا، دەربارەی وێ پرسا ئەز ئێخستیمە بەرانبەر دادگەها هەبوونێ و ژبۆی ڤەگەڕاندنا ڕوومەت و پێگەھ و هەبوونا ژنەكا ڕاستەقینە، یاكۆ بزانت وێ چ دڤێت، و ددەرهەقا ژنبوونا خوە بدەركەڤیت، پێدڤییە ڕووبڕووی شكاندنا هەمی وان سنۆران ڕابت یێن ل بەرانبەر خوەنیاسینا وێ هاتینە دانان، پێدڤیییە تێبگەهن كۆ وەك كالەیەكێ سەرەدەری د گەلدا دهێتە كرن، دوان پۆستەرێن ڕیكلام و پرۆپاگندەیان بگەهن یین كۆ ب كۆلەكرنا وان ڕادبن، ب دەنگەكێ بلند بئاخڤن و وان ڕۆلێن سیستەمی ل سەر وان سەپاندین بهەڕفینن، ئێدی د كارگەهان دا ل خەونێن دورستكری نەگەڕن، لێ بۆ خوە ل هندەك جهێن ڕاست بگەڕن د ڤێ جیهانێ دا، ل دەنگێن خوە ببن خوەدان، د جەستەیێ خوە یێ كۆ مولكێ وان بخوەیە، بگەهن، ئازاد ببن، ئازاد بژین، لێ هەتا مرۆڤ ئازاد بت، دڤێت ل دەستپێكێ مرۆڤ خوە بت. و ژن ژی هەتا كۆ ئازاد بت دڤێت ل دەستپێكێ دگەوهەرێ خوە بگەهت، ژنەك د ڕەسەناتییا خوە دا ئازاد بت، ژنەك ئەو ب خوە پێناسەیێ بدەتە هەبوونا خوە، نەك سیستەم پێگەهەكی و پێناسەیەكێ ل گۆڕ خواست و بەرژەوەندا خوە بدەتێ، بەرخوەدان ژ بۆی ڤەگەڕاندنا خوە بسانەهی نینە، و بەرنامە و پلانێن ستراتیژی ژێڕە لازمن، لێ ژبۆی ڕزگاركرنا جیهانێ ژوان سیستەمێن ڕۆحكوژ یێن بەرهەمێ ئەقلێ مۆلكدار و سەرمایەداران، و ژبۆ جیهانەكا خوەشتر و باشتر خەباتكرن بهەر ئالاڤەكی بت ژهەژییە.